Η ανάγκη του βρέφους για πιπίλισμα είναι τόσο θεμελιώδης που ξεκινά ακόμα και πριν από τη γέννησή του. Ενστικτωδώς, το μωρό αναζητά την ηρεμία που προσφέρει ο θηλασμός και συνεχίζει να την επιδιώκει μέσα από την πιπίλα ή το δάχτυλο. Σε αρχικά στάδια, η πιπίλα μπορεί να εξυπηρετήσει πραγματικές ανάγκες: προσφέρει παρηγοριά, βοηθά στον ύπνο, μειώνει το στρες και λειτουργεί ως γέφυρα μετάβασης σε καινούρια περιβάλλοντα ή εμπειρίες. Παρόλα αυτά, η ευεργετική της χρήση περιορίζεται αυστηρά σε μια πολύ συγκεκριμένη ηλικιακή περίοδο. Όσο περισσότερο παρατείνεται η χρήση της, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος να επηρεαστεί μόνιμα η ανάπτυξη του στόματος και της γνάθου και να εμφανιστούν στραβά δόντια καθαρά από την πιπίλα.

Όταν η πιπίλα προκαλεί παραμορφώσεις

Η υπερβολική χρήση πιπίλας –ιδιαίτερα πέραν των 2,5 έως 3 ετών– μπορεί να προκαλέσει συγκεκριμένες οδοντικές και γναθικές παραμορφώσεις. Αυτό συμβαίνει επειδή τα οστά του προσώπου είναι εξαιρετικά εύπλαστα κατά τα πρώτα χρόνια ζωής. Συνεπώς, η επαναλαμβανόμενη πίεση, όπως αυτή που ασκεί η πιπίλα στον ουρανίσκο ή στα δόντια, επηρεάζει τη φυσιολογική τους διαμόρφωση.

Μερικά από τα πιο σοβαρά και συχνά παρατηρούμενα προβλήματα είναι:

  • Πρόσθια ανοιχτή δήξη (χασμοδοντία): Τα μπροστινά δόντια της άνω και της κάτω γνάθου δεν συναντιούνται όταν το παιδί κλείνει το στόμα του, αφήνοντας ένα εμφανές κενό. Αυτό επηρεάζει τόσο την αισθητική όσο και τη λειτουργικότητα του στόματος, όπως η άρθρωση και το μάσημα.
  • Μη φυσιολογική πρόταξη άνω δοντιών (προγναθισμός): Τα μπροστινά δόντια της άνω γνάθου “πετάνε” προς τα εμπρός, κάνοντάς τα πιο ευάλωτα σε τραυματισμούς και αλλοιώνοντας το προφίλ του παιδιού.
  • Στένωση ουρανίσκου: Η πίεση της πιπίλας στον ουρανίσκο οδηγεί σε ένα “ψηλό” και στενό τόξο, με αποτέλεσμα τα δόντια να βγαίνουν στραβά ή να μην έχουν χώρο να ανατείλουν.
  • Δυσκολία στην άρθρωση: Όταν η πιπίλα βρίσκεται συχνά στο στόμα, η γλώσσα δεν τοποθετείται σωστά στο πάνω μέρος του στόματος. Αυτό μπορεί να έχει επιπτώσεις στην άρθρωση και να δημιουργήσει δυσκολίες στην παραγωγή συγκεκριμένων φθόγγων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτά τα προβλήματα δεν είναι απλώς αισθητικά. Επηρεάζουν την ομιλία, το φαγητό, την αναπνοή και γενικότερα την καθημερινή λειτουργία του στόματος. Αν δεν αντιμετωπιστούν εγκαίρως, οι παραμορφώσεις γίνονται πιο έντονες και συνεπώς η αντιμετώπισή τους είναι πιο απαιτητική και μακροχρόνια.

Πότε οι αλλοιώσεις όπως τα στραβά δόντια από την πιπίλα γίνονται μόνιμες

Το ανθρώπινο σώμα –και ιδιαίτερα το παιδικό– έχει την ικανότητα να αυτοδιορθώνεται, μέχρι ενός σημείου. Αν η πιπίλα κοπεί πριν από την ηλικία των 2,5-3 ετών, πολλά από τα αρχικά προβλήματα είναι αναστρέψιμα. Ωστόσο, μετά την ηλικία των 4 ετών, η πιθανότητα αυτόματης αποκατάστασης μειώνεται σημαντικά. Από αυτό το σημείο και μετά, ο κίνδυνος να χρειαστεί ορθοδοντική θεραπεία (συχνά με κινητές ή σταθερές ορθοδοντικές συσκευές) είναι σχεδόν βέβαιος. Σε παιδιά που διατηρούν την πιπίλα ή θηλάζουν το δάχτυλο και μετά τα 5 έτη, τα ορθοδοντικά προβλήματα είναι συνήθως μονόδρομος.

Τι να περιμένετε ως γονείς αναφορικά με την ορθοδοντική θεραπεία

Εάν διαπιστώσετε ότι το παιδί σας εμφανίζει δυσκολίες στη σύγκλειση των δοντιών ή προεξοχή των μπροστινών δοντιών, η έγκαιρη επίσκεψη σε παιδοδοντίατρο ή ορθοδοντικό είναι καθοριστική. Σε ηλικίες 4 έως 7 ετών, μπορούν να εφαρμοστούν ειδικές ορθοδοντικές συσκευές που καθοδηγούν την ανάπτυξη της γνάθου και προλαμβάνουν ή διορθώνουν ήπιες αποκλίσεις. Σε μεγαλύτερα παιδιά, πιθανότατα θα χρειαστεί ορθοδοντική θεραπεία με μεταλλικά σιδεράκια, κεραμικά σιδεράκια ή ακόμα και με κινητές συσκευές όπως οι αόρατοι νάρθηκες δοντιών Invisalign.

Η διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από τη βαρύτητα της παραμόρφωσης και από την ηλικία έναρξης της ορθοδοντικής θεραπείας. Όσο πιο νωρίς εντοπιστούν τα στραβά δόντια ή άλλα προβλήματα από την πιπίλα, τόσο πιο ήπια και σύντομη είναι η θεραπεία.

Γιατί η πιπίλα είναι προτιμότερη από το δάχτυλο

Παρόλο που και οι δύο συνήθειες επηρεάζουν αρνητικά τη στοματική ανάπτυξη, η πιπίλα έχει ένα βασικό πλεονέκτημα: μπορεί να αφαιρεθεί. Το δάχτυλο είναι πάντοτε διαθέσιμο και η συνήθεια πιο δύσκολη να περιοριστεί, κυρίως επειδή το παιδί πιπιλάει τον αντίχειρα όταν είναι μόνο του, χωρίς κοινωνικό έλεγχο. Η πιπίλα μπορεί να “ξεχαστεί” ή να αντικατασταθεί και, με κατάλληλη καθοδήγηση, τα περισσότερα παιδιά την εγκαταλείπουν πιο εύκολα.

Μην υποτιμάτε τις αλλαγές όπως τα στραβά δόντια από την πιπίλα

Οποιαδήποτε ένδειξη απόκλισης των δοντιών ή των γνάθων δεν πρέπει να αγνοηθεί. Η έγκαιρη παρατήρηση από έναν παιδοδοντίατρο ή έναν ειδικό ορθοδοντικό μπορεί να αποτρέψει την ανάγκη για πιο εκτεταμένες θεραπείες στο μέλλον. Η πρόληψη στην ορθοδοντική είναι πολύ πιο εύκολη (και οικονομική) από τη θεραπεία.

Γενικά, η πιπίλα μπορεί να μοιάζει με ένα απλό αντικείμενο, αλλά έχει τη δύναμη να καθορίσει την ανατομία του στόματος και το χαμόγελο του παιδιού σας. Όταν χρησιμοποιείται με μέτρο και σταματά εγκαίρως, δεν αποτελεί πρόβλημα. Όταν, όμως, γίνεται καθημερινή εξάρτηση μετά τα πρώτα χρόνια, οι συνέπειες μπορεί να είναι σημαντικές και δύσκολα αναστρέψιμες.

Μην περιμένετε να δείτε εμφανώς στραβά δόντια από την πιπίλα για να δράσετε. Η πρόληψη, η παρατήρηση και η καθοδήγηση από ειδικούς είναι τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία που έχετε στα χέρια σας. Εάν ωστόσο εν τέλει το πρόβλημα εγκατασταθεί, υπάρχουν λύσεις. Η Ορθοδοντικός Invisalign στο Χαλάνδρι και το Κορωπί, Δρ. Αγγελική Νικολοπούλου, αντιμετωπίζει κάθε ορθοδοντικό πρόβλημα ολιστικά, στοχευμένα και αποτελεσματικά.